Volgens hoogleraar Marianne Riksen-Walraven omvat dit begrip een heel scala aan sociale kennis en vaardigheden, zoals het zich in een ander kunnen verplaatsen, kunnen communiceren, samenwerken, anderen helpen, conflicten voorkomen en oplossen en het ontwikkelen van sociale verantwoordelijkheid. ‘Eigenlijk gaat het om begrijpen hoe de sociale wereld in elkaar steekt en weten hoe je die kennis kunt toepassen in je dagelijkse leven’, zegt pedagoog Su’en Verweij-Kwok van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi). ‘Deze ‘social skills’ zijn vaardigheden waar je je hele leven lang plezier van hebt. Ze vergroten je empathisch vermogen – je kunt je beter inleven in anderen – en door de positieve interacties met anderen voel je je beter gewaardeerd. Dat heeft op allerlei gebieden een positief effect: in vriendschappen, binnen werk- en andere relaties. Prettige onderlinge interacties geven een boost aan je zelfvertrouwen en eigenwaarde en verbeteren je zelfbeeld.’
Van elkaar leren
Een kind dat onvoldoende ontwikkelmogelijkheden op sociaal gebied heeft gekregen, zal in zijn latere leven op dit vlak niet per definitie grote problemen ondervinden. Wel blijkt uit onderzoek dat wanneer kinderen al jong veel negatieve ervaringen opdoen in de omgang met andere kinderen, het risico op de ontwikkeling van agressiviteit en sociale teruggetrokkenheid verhoogt (bron: Tijd voor kwaliteit in de kinderopvang, Riksen-Walraven). Andersom blijken positieve interacties van jonge kinderen met leeftijdgenoten hun sociale competentie te kunnen bevorderen. Gastouderopvang biedt kinderen unieke extra ontwikkelingsmogelijkheden, vooral als je als gastouder meerdere gastkinderen tegelijk opvangt. En dat is doorgaans het geval. Su’en: ‘De kracht van gastouderopvang zit ‘m onder meer in de wisselwerking van de groep. Kinderen leren het meeste van elkaar; van leeftijdsgenootjes of kinderen die net wat ouder zijn. Ze kijken als het ware bij hen af hoe interactie werkt.’
Herkennen
Kinderen zetten al heel jong hun eerste stapjes in het ontwikkelen van sociale competenties. Su’en: ‘Onderzoek toont aan dat baby’s van zes maanden die elkaar vaker zien – zoals dat bij een gastouder kan gebeuren – elkaar herkennen en elkaar vaker aanraken dan baby’s die elkaar nooit hebben gezien. Hoewel ze nog niet echt samen spelen (daar zijn hun hersenen nog niet klaar voor) vinden ze elkaar wel interessant en is er voorzichtig contact. Dat eerste levensjaar is voor een baby nog een vrij ‘egocentrische’ levensfase; hij is puur gericht op zijn eigen behoeften. Rond de leeftijd van zo’n 18 maanden is de dreumes meer in staat om het perspectief van een ander in te nemen. Andere kinderen in de groep – en met name leeftijdsgenootjes – dragen bij aan de sociale ontwikkeling van dat kind (en vice versa natuurlijk ook).
Lees verder in KIDDO 3 (2018) vanaf pagina 35. Nog geen abonnee? Klik hier.
