Overdaad schaadt
Inmiddels is de overvloed waarin we leven zodanig dat een laptop met Nijntje al afgestemd wordt op de peuter en dat er al computerspelletjes zijn voor baby's. We leven in een welvarend land en de meeste kinderen krijgen meer dan goed voor ze is. Overdaad schaadt, zegt de volksmond. Dat is wijs, dit gezegde is niet voor niets geboren.
Want wat is de schade eigenlijk voor peuters? Dat ze hun nieuwsgierigheid verliezen door de hoeveelheid en hun genot verliezen door het constante aanbod. Dat we hen met alles wat we aanbieden belemmeren in hun ontwikkelingstaken.
De peutertijd is de bodem van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Natuurlijk is het geweldig dat er zoveel mogelijk is en dat we onze kinderen zoveel kunnen bieden. De wetenschap leert ons ook hoeveel jonge hersenen (aan) kunnen. Inmiddels lijkt het erop dat jonge kinderen vaak op een begaafder niveau dan wij functioneren door alles wat hun aangeboden en gevraagd wordt. Deze vergelijking ontstaat omdat we kinderen grotemensendingen laten doen. Ze blijken vaak makkelijker met een computer te kunnen werken dan wij. Kinderen konden dat vroeger ook wel, maar computers bestonden nog niet. In die tijd leerden kinderen uit zichzelf andere dingen, noodzakelijke dingen. Hun hersenen stonden echt niet stil.
Spelenderwijs leren
Peuters kiezen zelf wat ze leren en doen dat aan de hand van wat ze onder ogen krijgen. Het resultaat van dat leren is niet altijd helder voor ons, terwijl we wel precies weten wat we willen dat ze kunnen. We benadrukken rekenen en taal, maar drukken daarmee misschien belangrijke ontwikkelingsmogelijkheden weg. De wetenschap heeft laten zien hoe de volwassene zich kan vergissen en het kind toch gewoon zelf zijn of haar weg kiest.
Onuitdagend speelgoed
De ontdekking dat kinderen zoveel mogelijkheden hadden, was een stimulans voor de speelgoedindustrie. Er kwam een grote hoeveelheid speelgoed met pedagogische doelen op de markt. Jonge kinderen bleken ermee te spelen, maar toch naar de houten pollepel te grijpen, enthousiast met een lepel op een kopje te slaan of hun vinger in een mandarijn te prikken. Nader onderzoek leerde dat het speelgoed van de industrie eigenlijk vrij eentonig is. Het zag er hetzelfde uit door dezelfde materialen en kleuren, het rook hetzelfde en voelde hetzelfde. Kinderen leren via hun zintuigen: ze zien, horen, voelen, proeven en ruiken. Hoewel het speelgoed in verschillende vormen met verschillende pedagogische doelen bestond, was het voor het kind minder uitdagend om te ontdekken. Het prikken in de mandarijn leverde meer informatie op (voelen, ruiken en verandering van de vorm van de mandarijn) dan het doen van een blokje in een plastic box.
We moeten voorzichtig zijn om onze wensen aan het kind op te leggen. Kinderen zijn erg leergierig, dat moeten we benutten voor hun doelen, niet voor de onze. Kinderen zijn enorm bereid zich aan te passen aan de volwassene. Denk maar even aan de baby van een paar dagen oud die bereid is de volwassene die zijn tong uitsteekt na te doen. Maar het natuurlijke leren van kinderen gaat niet via aanpassing, maar komt van binnenuit en het gaat vooral spelenderwijs. Van leren eten tot sociale vaardigheden.
Peuters zijn trots en durven veel. Ze zijn onbevangen en genieten van zichzelf.
Lees verder in KIDDO 3 vanaf pagina 14.
Over de auteur
Dr. Martine F. Delfos is psycholoog, therapeut, wetenschapper en schrijfster. Kijk voor meer informatie op www.mdelfos.nl.
