Door Lotte Boot

 

Het één is niet beter dan het ander, wil Jeanne van Berkel graag benadrukken. Voor zowel verticale als horizontale groepen is veel te zeggen. Ook uit onderzoek is geen duidelijke ‘winnaar’ naar voren gekomen. ‘Maar’, zegt Van Berkel, projectleider bij het JSO (expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding), ‘áls kinderopvangorganisaties verticaal werken, is het goed dat ze dat weloverwogen doen. Dat ze er bewust voor kiezen, bijvoorbeeld omdat ze de interactie tussen kinderen van verschillende leeftijden belangrijk vinden.’

Verticaal werken stelt bijzondere eisen aan organisaties en pedagogisch medewerkers. Daarom heeft het JSO een project ontwikkeld onder de naam ‘Speciaal voor verticaal’. Via een website kunnen organisaties ondermeer een quickscan maken om de kwaliteit van hun verticale groepen te testen, zich opgeven voor een training, en lesmateriaal voor een workshop of een instructie-dvd bestellen. Van Berkel: ‘De kwaliteit van verticale groepen staat meer onder druk dan die van horizontale, omdat je met een combinatie van verzorgende en begeleidende taken te maken hebt. De behoeftes van de kinderen zijn er veel gevarieerder dan in een horizontale groep. Uit de NCKO-Kwaliteitsmonitor van 2008 bleek ook dat bijvoorbeeld het stimuleren van praten en de ontwikkeling van vooral de oudere kinderen op verticale groepen onder druk kan komen te staan.’

 

Rust en aandacht voor iedereen

Peuters op verticale groepen zouden te weinig uitgedaagd worden, vanwege de aandacht die de baby’s vragen. Jeanette Slingerland, pedagogisch medewerker op een verticale groep bij kindercentrum De Harlekijn in Gouda, erkent dat ‘haar’ peuters er wel eens bij in schieten. ‘Vooral op dagen dat er veel baby’s zijn. Dat is natuurlijk jammer.’ Maar wie zich bewust is van die valkuil kan er met inventiviteit en een flexibele instelling toch voor zorgen dat elk kind aan bod komt. Bijvoorbeeld middels een zogenoemd ‘open deuren beleid’, waar leeftijdsgenoten uit meerdere groepen op momenten samen worden gevoegd. Jeanne van Berkel: ‘Dat is een goede manier, want dan kunnen de peuters ook eens hamertje-tik spelen, zonder dat je bang hoeft te zijn dat de dreumessen door de spijkertjes kruipen. En wanneer je als collega’s goed op elkaar ingespeeld bent, kun je de taken zo verdelen dat er rust en aandacht is voor iedereen.’ Dat is precies wat pedagogisch medewerker Jeanette Slingerland doet: ‘Als ik een fles geef, houdt mijn collega zich met de grote kinderen bezig. Dat gaat heel spontaan. Ik zou ook niet anders willen. Op een peutergroep mis ik het knuffelen met de baby’s en de snelle ontwikkeling van dat eerste levensjaar. En op een babygroep vind ik het stil en mis ik de gesprekken met de peuters.’ Bovendien vindt Slingerland de interactie tussen de kinderen bijzonder. ‘We hebben een aantal broertjes en zusjes bij elkaar in de groep, zo’n gezinsachtige situatie is gewoon erg leuk.’

 

Tegengeluiden

Maar Annemieke Waage, pedagoog bij kinderopvangorganisatie Triodus in Den Haag, is ‘vanuit pedagogisch oogpunt’ geen voorstander van verticaal werken: ‘Ik zie toch de oudste peuters vaak wat doelloos rondlopen op een verticale groep, allang uitgekeken op het materiaal. En met name jongens vind ik er niet goed uit de verf komen, omdat ze vaak tot stilte gemaand worden omwille van de baby’s. Om dat écht te voorkomen heb je veel pedagogische kennis nodig.’ Waage bevestigt dat een flexibele dagindeling werkt, maar voegt daaraan toe: ‘Daarmee erken je dat baby’s, dreumessen en peuters andere behoeftes hebben, dus wat is dan nog de toegevoegde waarde van die verticale groep?’ Ook vindt Waage niet dat de kinderdagverblijven een gezin zouden moeten willen nabootsen. ‘Wij leren kinderen juist te bewegen in een groep, om zo nieuwe sociale vaardigheden te ontwikkelen. En dat kan evengoed horizontaal.’

 

(...)